طرح توجیهی احداث جایگاه سوخت دو منظوره بنزین و گازوئیل

با رشد و توسعه صنعت حمل و نقل در کشور و برای جوابگویی به تامین سوخت خودروها، لزوم گسترش جایگاه های سوخت نیز بیش از پیش احساس می­گردد. جایگاه­های سوخت در فضاهای شهری و یا در جاده های خارج شهری قابل احداث بوده است.

افزایش جمعیت، ازدیاد وسایل نقلیه و صنعتی شدن تغییراتی را در زندگی افراد بوجود آورده است و سبب افزایش مصرف سوخت های فسیلی شده است.

توسعه منطقی و موزون جایگاه­های عرضه فرآورده­های نفتی در سطح کشور با هدف تامین رفاه مردم، جلوگیری از اتلاف سوخت و ترغیب بخش خصوصی به سرمایه گذاری، از اهداف شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی ایران می­باشد.

ضرورت و اهمیت احداث جایگاه سوخت

نقش جایگاه‌های عرضه سوخت به‌عنوان آخرین و کلیدی‌ترین حلقه از زنجیره عرضه سوخت بسیار مهم و قابل‌توجه است. امروزه با توجه به افزایش روزافزون تقاضای سوخت در کشور که تابع عواملی همچون جمعیت، تولید و عرضه وسایط نقلیه است، اهمیت خدمات‌رسانی به متقاضیان سوخت بیش‌ازپیش شده است. احداث جایگاه و اختصاص در مکان مناسب می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش ازدحام خودرو‌ها و اتلاف زمان در صف سوخت‌گیری و همچنین کاهش حجم رفت‌وآمد به‌منظور سوخت‌گیری خودرو‌ها داشته باشد.

معرفی خدمات قابل ارائه

مزایای پمپ بنزین

1. پمپ بنزین یک شغل همیشگی است.
2. یک شغل خدماتی است و فقط با احداث و سرمایه‌گذاری اولیه کار انجام می‌شود.
3. تقاضای بالای آن باعث می شود درآمد پمپ بنزین­ها در جایگاه بالایی قرار گیرد.

معایب پمپ بنزین

1. سرمایه اولیه بالایی نیاز دارد به طوری که راه­اندازی آن فقط برای افراد خاصی ممکن است.
2. هزینه نگه­داری و سرویس تجهیزات بالاست و باید تمام تجهیزات استاندارد و ایمن باشند.
3. مکان تأسیس پمپ بنزین خیلی مهم و پراهمیت است.
4. اخذ مجوزات آن ممکن است کمی زمان بر باشد.

بررسی بازار جایگاه سوخت

تعداد جایگاه­های عرضه شونده سوخت در کشور

حمل‌ونقل در دنیای امروزه یک نیاز ضروری است. هر فردی که رانندگی می‌کند به طور مداوم به سوخت نیاز دارد. بنزین از ملزومات صنعت حمل و نقل است، در حال حاضر در حدود ۳۸۰۰ جایگاه سوخت در سراسر کشور فعالیت دارند که ۱۴۵۰ جایگاه به سامانه هوشمند سوخت متصل هستند.

 منبع: شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی

طرح بازاریابی در ایجاد جایگاه سوخت

هدف از طرح بازاریابی هنگام افتتاح جایگاه سوخت، شناسایی، تعیین کمیت و اولویت بندی اقداماتی است که باید برای جذب و حفظ مشتریان انجام گردد. اغلب مشتریان جایگاه­های سوخت گذری بوده و کمتر پیش می آید مشتری ثابت داشته باشد. مشتریان امروزی تقاضاهای بیشتری نسبت به قبل دارند. لذا برای پیش گرفتن از رقبا می­توان علاوه بر فروش سوخت به ارائه خدمات دیگری نظیر ایجاد فروشگاه، تعمیرگاه، کارواش،  فروش لوازم جانبی خودرو و… پرداخت. بنابراین جایگاه­هایی که دارای خدمات رفاهی و فروشگاه باشند، جز جایگاه­های سوخت با قیمت بالا محسوب می­شوند.

محل قرارگیری جایگاه سوخت یکی از مواردی است که می­تواند قیمت جایگاه را افزایش یا کاهش دهد. جایگاه­هایی که با فاصله کم از هم احداث شده اند و یا جایگاه­های سوختی که مشتریان بالقوه ندارند از جایگاه­های سوخت ارزان محسوب می­شوند. اما پمپ بنزینی که در حاشیه شهرها و مکان­های پرترد احداث شده باشد گران­تر است. تعداد سکو در پمپ بنزین و سایر جایگاه­ها از عوامل موثر در خرید جایگاه سوخت است. زیرا هر چه تعداد سکوها بیشتر باشد، مشتریان بیشتری خواهید داشت البته در صورتی که جایگاه در مکان درستی قرار گرفته باشد. مشتریان امروزی تقاضاهای بیشتری نسبت به قبل دارند، زیرا آنها انتظار خدمات گسترده­ای را دارند.

مراحل صدور مجوز احداث

۱. مراجعه متقاضی به واحد بازرگانی مناطق

۲. دریافت کتابچه راهنمای احداث جایگاه اختصاصی

۳. تکمیل فرم درخواست و ارائه مدارک به واحد بازرگانی

۴. بررسی مدارک توسط واحد بازرگانی مناطق

۵. بازدید از زمین پیشنهادی توسط کارشناسان فنی و ایمنی شرکت

۶. اعلام پذیرش متقاضی و معرفی، جهت اخذ استعلام از شهرداری یا وزارت راه

۷. دریافت پاسخ استعلام و نقشه های طراحی شده، توسط مشاورین بخش خصوصی و تائید نهائی مهندسی منطقه و واحد HSE

۸. صدور مجوز احداث

نکات عمومی در طراحی جایگاه سوخت

اولین و مهم­ترین فاکتور در معماری یک جایگاه سوخت در نظر گرفتن مفهوم (کانسپت) است. به صورتی که ظاهر سازه در عین جدید و مبتکرانه بودن از استاندارد های مربوطه نیز پیروی کند. در ادامه به توضیح چند استاندارد کلی جایگاه سوخت ارائه شده است:

• طراحی جایگاه می­بایست توسط مشاور ذیصلاح دارای رتبه لازم از سازمان مدیریت و برنامه ریزی و یا پروانه اشتغال از سازمان نظام مهندسی انجام شود.
• رعایت کلیه استاندارد های مورد قبول شرکت ملی نفت ایران از جمله IPS، API، NFPA، ASME، ANSI، BS، EN الزامی است.
• رعایت الزامات کلیه مباحث مقررات ملی ساختمان، استانداردهای بین المللی معماری و آئین نامه زلزله در طراحی و احداث جایگاه ضروری است.
• کلیه سازه­ها باید در برابر رانش زمین و حوادث غیر مترقبه مقاوم بوده و محاسبات و نقشه های مربوطه به تائید مهندس محاسب ذیصلاح برسد و کلیه محاسبات و طراحی ها توسط مراجع ذیصلاح در محل بررسی و تائید شود.

شرایط و موقعیت زمین پیشنهادی جایگاه

• ترجیحاً زمین پیشنهادی از مراکزی که با کار گرم (جوشکاری، نانوائی و …) مرتبط هستند، فاصله مناسب داشته باشد.
• خیابان دسترسی به جایگاه قابلیت مانور نفت‌کش را داشته باشد. حریم برق فشارقوی (دکل – پست) لوله‌های انتقال گاز و خطوط راه‌آهن رعایت شده باشد.
• زمین نبایستی در حریم رودخانه – مسیل باشد.
• طراحی جایگاه بایستی تحت نظارت و مسئولیت مهندسی مشاور مورد تائید سازمان
• نظام‌مهندسی و یا سایر دستگاه‌های ذی‌ربط انجام شود.
• لازم است کلیه نقشه‌های تهیه‌شده توسط مشاور، به لحاظ مراعات تمامی استانداردهای تأسیسات نفتی، به تائید مهندس منطقه و واحد HSE منطقه رسانیده شود.

الزامات طراحی جایگاه

• به‌منظور فرار سریع نفت‌کش در زمان حریق، محل تخلیه در خروجی جایگاه در نظر گرفته شود.
• فاصله بین دو سکو، حداقل ۶ متر در نظر گرفته شود.
• پیش‌بینی تلمبه مخصوص عرضه بنزین به موتورسیکلت‌ها، به‌صورت مجزا، در صورت امکان اجرا شود.
• طراحی جایگاه، به‌ویژه نمای داخلی و خارجی ساختمان، متناسب با شرایط اقلیمی و فرهنگی هر منطقه
• تهیه و نصب ژنراتور برق اضطراری، مجهز به سیستم راه‌انداز اتوماتیک الزامی است.
• اجرای طرح کف پخش‌کن خودکار با سنسورهای مربوطه، جهت سایبان تلمبه‌ها، روی حوضچه مخازن و محل تخلیه یا طرح‌های مناسب جایگزین دیگر برای اعلام و اطفاء حریق
• نصب سیستم سطح و دماسنج هوشمند و سیستم جلوگیری از سرریز مخازن الزامی است.
• مخازن زیرزمینی جایگاه می‌بایستی حداقل با ظرفیت ۴۵۰۰۰ لیتر ساخته و نصب شوند. (حدود ۵/۱ برابر بالاترین ظرفیت نفت‌کش‌های موجود)
• ارتفاع سکوهای بنزین ۱۰ سانتی‌متر به همراه پیش‌بینی گارد مناسب جهت تلمبه ها
• رعایت مقررات آئین نامه ۲۸۰۰ جهت مقاوم سازی در تأسیسات و ابنیه، در برابر زلزله الزامی است
• تفکیک و محصور نمودن محوطه مخازن از سایر تأسیسات و قسمت های جایگاه
• پیش بینی سیستم هوشمند حفاظت الکترونیکی با نصب دوربین های مدار بسته

معرفی تجهیزات مکانیکی،  الکتریکی و تاسیسات  جایگاه سوخت

اجزای مکانیکی و تجهیزات جایگاه سوخت

تلمبه­‌ های عرضه سوخت

تلمبه عرضه سوخت بطور کلی به دو بخش تلمبه‌­های خود­مکش و تلمبه ­‌های غیر خود مکش (که اصطلاحا دیسپنسر نامیده می­شوند) تقسیم‌­بندی می­‌گردند.

• تلمبه‌­ های خود مکش
• تلمبه های غیر خود مکش یا دیسپنسر

اجزای تشکیل دهنده تلمبه ­‌ها و دیسپنسر­ها

• سیفون روتوری
• شیر ایمنی زیر دیسپنسر
• میتر یا پیمانه‌­ گر
• پالسر
• توتالایزر
• شیلنگ و نازل
• شیر برقی
• پمپ شناور
• مخازن 

در جایگاه های سوخت از مخازن استوانه ای افقی به صورت مدفون در خاک Underground Storage Tanks (USTs) استفاده می­گردد، که بنزین موجود در این مخازن به وسیله پمپ شناور نصب شده در مخزن پمپاژ شده و از طریق یک سیستم لوله کشی وارد دیسپنسرها و نازل های خروجی می شود.

تجهیزات الکتریکی، الکترونیکی جایگاه سوخت

این سیستم شامل تجهیزات زیادی می‌­باشد که شامل منابع تامین برق، کابل کشی­­ها، سایر تجهیزات وابسته مانند الکتروموتور­ها، سطح سنج­ مخازن، پالسر، صفحه نمایشگر، تانک مانیتورینگ، دوربین­ های مدار بسته و کامپیوتر های متصل به آن و سایر تجهیزات الکتریکی و تجهیزات الکترونیکی جایگاه سوخت است.

تاسیسات جایگاه سوخت

• شبکه ارت

کلیه جایگاه­‌های سوخت باید حتما به سیستم ارتینگ مطمئن و برابر ضوابط استاندارد مجهز باشند. سیستم ارتینگ باید کلیه وسایل و ادوات پمپاژ و سایبان و دیگر تجهیزات فلزی و رسانای جایگاه را پوشش دهد.

به منظور اطمینان از سلامت و کارایی سیستم ارتینگ جایگاه­‌ها باید به صورت دقیق و منظم مورد بازبینی و کنترل دوره­ای قرار گیرد. این بازبینی باید توسط افراد مسئول و ذیصلاح قرار گرفته و گزارش مربوطه در دفاتر مخصوص ثبت و ضبط گردد.

• اجرای طرح کهاب

با توجه به اهمیت روزافزون موضوع آلایندگی و بوجود آمدن بیش از پیش مشکلات زیست محیطی، روش­های کاهش آلایندگی از جمله طرح کهاب از اهمیت بالایی برخوردار شده است. لذا سعی شده تا کوچک­ترین عامل تولید آلایندگی حذف گردد یا تولید آلایندگی‌­ به کمترین حالت ممکن برسد.

مراحل طرح کهاب

• مرحله اول: جمع آوری بخار بنزین از مخازن جایگاه‌­های سوخت و انتقال آن به تانکرهای حمل سوخت
• مرحله دوم: جمع آوری بخار بنزین از باک خودروها در هنگام سوخت­گیری و انتقال آن به مخزن های جایگاه سوخت
• مرحله سوم: انتقال بخارهای بنزین جمع آوری شده به سیستم بازیافت و تبدیل آن­ها به سوخت مایع

اجرا کردن هر کدام از این مراحل نیازمند تجهیزات خاص خود است طرح کهاب علاوه بر کاهش آلایندگی که در بر دارد از لحاظ اقتصادی نیز توجیه شود و بتواند طی چند سال سرمایه­ای که برای اجرای طرح صرف شده را برگرداند.

برخی از شاخص مالی و اقتصادی طرح

در صورت تمایل به دربافت اطلاعات کامل در مورد طرح توجیهی فنی، مالی و اقتصادی احداث جایگاه سوخت و یا تدوین طرح‌ توجیهی مشابه با ما در تماس باشید.